ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ-ΖΑΡΟΣ

Ο Ζαρός είναι κωμόπολη,
στην επαρχία Καινούργιου του νομού Ηρακλείου. Το χωριό είναι ευρύτερα γνωστό από το ομώνυμο εμφιαλωμένο νερό (φυσικό ή ανθρακούχο) που διατίθεται στην αγορά την τελευταία εικοσαετία.. Ο Ζαρός βρίσκεται στις νότιες υπώρειες του όρους Σαμάρι, που αποτελεί παρακλάδι του Ψηλορείτη. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι γύρω στα 45 χιλιόμετρα. Παράγει ελαιόλαδο, σταφίδα , εσπεριδοειδή, κηπευτικά, χαρούπια και κτηνοτροφικά φυτά. Η ονομασία του χωριού προέρχεται από το πληθυντικό μόριο Ζα και το ρήμα ρέω, ρους και σημαίνει πολλά νερά.

Το Δημοτικό διαμέρισμα Ζαρού αποτελείται από την έδρα, το Ζαρό αλλά και:

• τις Κούρτες  , σε υψόμετρο 390 μέτρων, νότια του Ζαρού. Βρίσκονται 55 χλμ. από το Ηράκλειο. Στην αρχαιότητα ήταν μινωικός οικισμός.
• τη Μονή Αγίου Αντωνίου Βροντησίου , σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από το Ζαρό. Χρονολογείται από τον 14ο αιώνα και έχει θέα προς την πεδιάδα της Μεσαράς και προς τα Αστερούσια Όρη.

Αξιοθέατα

Στο εσωτερικό του χωριού υπάρχουν τρεις εκκλησίες. Στα βόρεια βρίσκεται ο παλιός ναός του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες. Σήμερα είναι μοναστήρι Παλαιοημερολογιτών.

Στην έξοδο βόρεια του χωριού υπάρχει φαράγγι. Εκεί βρίσκεται η πηγή Βότομος, μια περιοχή κατάφυτη με πλατάνια, εκτροφείο πέστροφας και με μία τεχνητή λίμνη. Από τις πηγές της περιοχής κυκλοφορούν στο εμπόριο και δύο σήματα εμφιαλωμένου νερού: "Ζαρός" και "Ρούβας", με τις εγκαταστάσεις εμφιάλωσης στις αντίστοιχες περιοχές.

Ανάμεσα στα άλλα, στον Ζαρό υπάρχουν περιφερειακό ιατρείο, ΚΕΠ, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, ξενώνες και τράπεζες. Η ομώνυμη ποδοσφαιρική ομάδα αγωνίζεται στην α΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Ηρακλείου.

Ιστορικά στοιχεία

Το δίκτυο ύδρευσης στην περιοχή ήταν ανεπτυγμένο από τα αρχαία χρόνια. Από την πηγή Στέρνα, στα βόρεια του Ζαρού, υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα. Σώζονται ερείπια του ρωμαϊκού υδραγωγείου.

Στο Ζαρό γίνεται γραπτή μνεία το 1583 στον Καστροφύλακα (Κ 103, με την ονομασία Saro) με 266 κατοίκους και στην ίδια απογραφή αναγράφεται ο οικισμός Κούρτες (Curtes) με 172 κατοίκους (Κ 103). Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι Κούρτες αποκλειστικά κατοικούνταν από τους Τούρκους. Υπήρχαν 20 τουρκικές οικογένειες το 1834 και 150 το 1881. Τον εικοστό αιώνα στο χωριό δούλευαν νερόμυλοι και νεροτριβές για τα μάλλινα εγχώρια υφάσματα.