ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ-ΣΗΤΕΙΑ

Το Κουφονήσι Σητείας είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά γεωλογικά μνημεία που διαθέτει η χώρα μας. Το περιτριγυρίζουν 36 διαφορετικές παραλίες ιδανικές για μπάνιο με πεντακάθαρα νερά. Από όλες αυτές τις παραλίες μονάχα δύο δεν έχουν πρόσβαση από την ξηρά και βρίσκονται η μία δίπλα στην άλλη.

Πρόκειται για τις παραλίες στην εξωτερική πλευρά του επιβλητικού ακρωτηρίου Τράχηλας στο νοτιοανατολικότερο άκρο του νησιού. 

Οι παραλίες του Τράχηλα είναι μικρές με βοτσαλάκι και άμμο και αρκετά ενδιαφέρον βυθό για κολύμπι και εξερεύνηση με μάσκα. Ανάμεσα στις δύο παραλίες υπάρχει ένα μεγάλο θαλάσσιο σπήλαιο που εσωτερικά έχει κι αυτό βότσαλο λεπτό και είναι μοναδική η αίσθηση του μπάνιου μέσα σε αυτό. Ο Τράχηλας που φιλοξενεί τις δύο αυτές μικρές παραλίες στην εξωτερική του πλευρά είναι ένα εντυπωσιακό ακρωτήριο που εισχωρεί πολύ βαθειά μέσα στη θάλασσα. Σε ένα μεγάλο τμήμα του είναι δυνατή η πεζοπορία πάνω στην κόψη του κυριολεκτικά πάνω στο γκρεμό.

Σε κάποιο σημείο που το τραχύ έδαφός του γίνεται πιο ομαλό συναντάμε τα λιγοστά ερείπια κάποιου αρχαίου κτίσματος, πιθανόν κάποιου ναού που οι πρόγονοί μας έχτισαν στη μοναδική αυτή σε ομορφιά θέση. Η θέση αυτή είναι έχει οπτική επαφή με τον μεγάλο ναό του νησιού λίγο πιο βόρεια στο Φάρο. Από την θέση του αρχαίου ναού είναι ορατές οι πολλές κατά σειρά παραλίες που δημιουργεί η εσωτερική πλευρά του ακρωτηρίου, όλες με άμμο, με κορυφαία την παραλία του Διακόφτη που είναι ένα πραγματικά μνημείο της φύσης.

Από την βόρεια παραλία στην έξω πλευρά του Τράχηλα βλέπουμε την πιο εντυπωσιακή και μεγαλύτερη παραλία του νησιού που ονομάζεται Προσφορά. Η Προσφορά βρίσκεται στο ανατολικότερο άκρο του νησιού σε μια περιοχή που δεν πηγαίνει ευτυχώς κανείς και έχει μία από τις συγκλονιστικότερες αμμουδιές όλης της Ελλάδας με την αμμουδιά να απλώνεται σε μήκος ενάμιση χιλιομέτρου και το ύψος των αμμόλοφων της να φτάνουν τα 50 μέτρα ύψος. Το τοπίο που απλώνεται πάνω από τις μικροσκοπικές παραλιούλες του Τράχηλα είναι εντυπωσιακό με κατάλευκα πετρώματα που σχηματίζουν διάφορες μορφές και σχήματα που τους έχει δώσει η μακραίωνη διάβρωση. Τα πετρώματα αυτά από κατάλευκο μαλακό άργιλο είναι ο λόγος που οι αρχαίοι πρόγονοί μας ονόμασαν το νησί Λεύκη. Οι παραλίες έξω από τον Τράχηλα έχουν καθαρά ανατολική κατεύθυνση και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σχεδόν ποτέ να μην έχουν κύμα επειδή στην περιοχή πνέουν πάντα βορειοδυτικοί άνεμοι.

Αυτό που κάνει το Κουφονήσι Σητείας πραγματικά ξεχωριστό τόπο είναι τα πολύ ιδιαίτερα τοπία που κρύβει σε κάθε γωνιά του. Ένα από αυτά που είναι και από τα πιο άγνωστα που διαθέτει είναι η έρημός του. Η έρημος του Κουφονησίου είναι ένα πραγματικά αξιοπερίεργο φαινόμενο που συναντάται στο νησί πάνω και σε κανένα άλλο σημείο ολόκληρης της Ελλάδας. Και όταν μιλάμε για έρημο δεν εννοούμε τους αμμόλοφους που καλύπτουν ένα μεγάλο τμήμα της παραλιακής του ζώνης αλλά ένα σημείο στην ενδοχώρα του που δε μοιάζει καθόλου με το υπόλοιπο νησί.

Συγκεκριμένα η έρημος σχηματίζεται σε υψόμετρο περίπου 30-50 μέτρων στο κέντρο του νησιού και λίγο πιο βόρεια από το μονοπάτι που από το αρχαίο θέατρο μπορεί κάποιος να φτάσει στον αρχαίο ναό και στο φάρο που βρίσκονται στην ψηλότερη κορφή του νησιού. Η περιοχή της ερήμου φέρει το τοπωνύμιο Ελιά από ένα αιωνόβιο ελαιόδεντρο που είναι το μόνο δέντρο της περιοχής και που είναι ένα από τα 4 συνολικά ελαιόδεντρα που υπάρχουν σε ολόκληρο το νησί. Η ύπαρξη αυτής της κρυφής ερήμου που δεν φαίνεται από καμιά παραλία του νησιού δείχνει το πόσο κοντά βρίσκεται το νησί στο αφρικάνικο κλίμα και στην αφρικάνικη ήπειρο. Το απροσδόκητο αυτό τοπίο της ερήμου καταλαμβάνει έκταση αρκετών στρεμμάτων.

Στην μεγαλύτερη της επιφάνεια η έρημος καλύπτεται από άμμο και ψηλούς αμμόλοφους οι οποίοι έχουν στις κορφές τους θάμνους και αρμυρίκια που σπάνε την μονοτονία του άγονου τοπίου. Το πιο εντυπωσιακό από όσα έχει να προσφέρει στον επισκέπτη της ερήμου το τοπίο της είναι ακριβώς αυτοί οι θάμνοι και τα δέντρα που είναι σχετικά ψηλά και ξεπροβάλλουν μέσα από σωρούς άμμου ενώ μετά την έρημο σε ολόκληρο το νησί οι θάμνοι δεν είναι ψηλοί και το τοπίο είναι ένας χαρακτηριστικός φρυγανότοπος που σε κάποια σημεία του είναι τα φρύγανα αρκετά πυκνά, ποτέ όμως τόσο ψηλά όσο στην έρημο. Ανάμεσα στους αμμόλοφους και στους λιγοστούς θάμνους της περιοχής βρίσκουν καταφύγιο οι πολλές σαύρες της περιοχής που συχνά θα τις δει κάποιος να σέρνονται στην άμμο. 

Οι ακραίες καιρικές συνθήκες με τους ισχυρούς ανέμους και την παρατεταμένη ξηρασία για πολλούς μήνες του χρόνου έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους πάνω στα σχήματα που παίρνουν οι θάμνοι που αναπτύσονται προς τα πλάγια κι όχι προς τα πάνω. Ο πιο εύκολος τρόπος για να φτάσει κάποιος στην έρημο της Ελιάς είναι από το μονοπάτι που πηγαίνει από τον Άγιο Νικόλαο (το μοναδικό ναό του νησιού) στον φάρο. Το οικοσύστημα στην περιοχή της ερήμου είναι πραγματικά πολύ ευαίσθητο και κάθε απόπειρα προσέγγισης της περιοχής πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και σεβασμό από τους επισκέπτες.

Εκεί που τελειώνει η αμμουδιά στην νότια πλευρά της μεγάλης παραλίας της Ανεμερτιάς στο Κουφονήσι της Σητείας συναντάμε τις Καμαρέλλες. Οι Καμαρέλλες είναι ένας εντυπωσιακός γεωλογικός σχηματισμός με δύο συνεχόμενα σπήλαια ανοικτά και από τις δύο πλευρές στο φως του ήλιου σαν καμάρες, δηλαδή σαν πελώριες γέφυρες. Η περιοχή που βρίσκονται οι Καμαρέλλες είναι από τις πλέον εντυπωσιακές του πανέμορφου αυτού νησιού και αποτελούν μαζί με το παρακείμενο αρχαίο θέατρο το σήμα κατατεθέν του. 

Ακόμα και το όνομα Κουφονήσι που έχει επικρατήσει στις μέρες μας οφείλεται σε αυτές τις σπηλαιώσεις που κάνουν το νησί να είναι κούφιο λόγω των σπηλαίων του. Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Λεύκη χάρη στο κατάλευκο κι εντυπωσιακό χρώμα που έχουν τα πετρώματα σε ένα πολύ μεγάλο τμήμα του. Μετά τις Καμαρέλλες στην ευρύτερη περιοχή δημιουργούνται κι άλλες μικρότερες βραχοσκεπές και προεξοχές των βράχων της ακτογραμμής που δικαιολογούν το όνομα Κουφονήσι. 

Λίγα μέτρα πιο νότια από τις Καμαρέλλες και πριν φτάσουμε στο νοτιοδυτικότερο ακρωτήριο του νησιού υπάρχει μία ακόμα πολύ μικρή παραλία με αμμο που μπορούμε να κάνουμε μπάνιο έχοντας πλήρη απομόνωση. Οι Καμαρέλλες είναι πολύ αγαπητές στους επισκέπτες του νησιού αφού κάτω από το βράχο τους το έδαφος είναι ίσιο και μοιάζει σαν να βρίσκεται κάποιος μέσα σε ένα δωμάτιο που τον προστατεύει από τον καυτό ήλιο. Κι αυτό είναι πολύτιμο στο Κουφονήσι που έχει τεράστια έλλειψη από μέρη με σκιά. Το εσωτερικό έχει διαμορφωθεί από τη διάβρωση αλλά και από το ανθρώπινο χέρι που λάξευσε το φυσικό βράχο κάνοντάς τον ιδανικό για παραμονή. Η λέξη Καμαρέλλα συναντάται σε παρόμοια τοπία και σε άλλα μέρη της Ελλάδας όπως τα Αντικύθηρα ή τη Γαύδο και το Ακρωτήρι στα Χανιά.

Πηγή:Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης