ΡΟΥΚΑΚΑ (Χρυσοπηγή)-ΛΑΣΙΘΙ

Η Χρυσοπηγή (Τοπική Κοινότητα Χρυσοπηγής - Δημοτική Ενότητα ΜΑΚΡΥ ΓΙΑΛΟΥ) ανήκει στον δήμο ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ της Περιφερειακής Ενότητας ΛΑΣΙΘΙΟΥ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, η Χρυσοπηγή ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Χρυσοπηγής, του πρώην Δήμου ΜΑΚΡΥ ΓΙΑΛΟΥ του Νομού ΛΑΣΙΘΙΟΥ.

Χωριό που μέχρι το 1955 διατηρούσε το παλιό του όνομα Ρουκάκα. Βρίσκεται στον δρόμο Σητείας - Αχλαδίων - Σταυροχωρίου λίγο πριν απο το τελευταίο, στους πρόποδες του όρους Κοπροκεφάλα, σε απόσταση 30 χλμ. από την Σητεία και 34 από την Ιεράπετρα μέσω του νότιου οδικού άξονα. Στην απογραφή του Castrofylaca του 1583 σαν Hucaca είχε 262 κατοίκους. Η προέλευση του ονόματος αυτού άγνωστη ίσως αραβική ή Τουρκική. Η Ρουκάκα στην Τουρκική κατοχή ήταν από τα μεγαλύτερα Οθωμανικά χωριά και υπήρχε μεγάλο τζαμί.

Σήμερα πλέον,το χωριό φέρει το όνομα Χρυσοπηγή. Του το έδωσε γύρω στο 1955 ο τότε δάσκαλος του χωριού, Νικόλαος Χαροκοπάκης, και το εμπνεύστηκε από την εκκλησία της Παναγίας της Χρυσοπηγιώτισσας η οποία βρίσκεται στην πλατεία του

Στην πολιορκία των Τούρκων της Ρουκάκας το 1897 οι Οθωμανοί γλύτωσαν με την επέμβαση του Μητροπολίτου Ιεροσητείας Αμβρόσιου και αγήματος Γάλλων ναυτών. Το 1866 η Χρυσοπηγή υπήρξε η έδρα της επαναστατικής Διοικητικής Επιτροπής των προκρίτων της επαρχίας. Αργότερα, στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, έγινε έδρα ομώνυμου Δήμου που περιλάμβανε 9 χωριά.

Στην περιοχή υπάρχει το σπήλαιο Θεργιότρυπα, ,όπου βρίσκεται μια μεγάλη σταλακτιτική στήλη ύψους περίπου 6 μέτρων, που φαίνεται να παρουσιάζει μορφή, σαν να περιελίσσεται σε αυτή φίδι και έτσι δημιούργησε τον θρύλο ότι στο σπήλαιο παραμένει θεριό, μεγάλο φίδι, πού κατάπινε ζώα και ανθρώπους.

Στο χωριό σήμερα ο επισκέπτης (αν γλιτώσει από το θεριό) μπορεί να περπατήσει στα γραφικά σοκάκια του με τις παλιές εκκλησίες και στα σπίτια με ανθισμένους κήπους αλλά και να παρατηρήσει τα εγκαταλειμμένα κτίσματα στην παλιά γειτονιά του χωριού που στέκουν σιωπηλά θυμίζοντας αλλοτινές εποχές, αμφιθεατρικά κτισμένα στο ψηλότερο σημείο του χωριού, από όπου ατενίζουν τον κάμπο με τους ελαιώνες που είναι προικισμένοι με μια εξαιρετική παραγωγή ελαιολάδου.

Στο ίδιο Κοινοτικό Διαμέρισμα ανήκει και ο συνοικισμός Πέμπονας στα ΒΔ του χωριού.